WYSTAWA – „Tekla i Zbigniewa Zmorskie. Zapomniane pisarki regionu ostrowskiego” 

Wystawa czasaowa prezentowana w dniach 27.09 – 31.10. 2024

Wystawa została poświęcona zapomnianym pisarkom i uczestniczkom XIX-wiecznego życia kulturalnego Wielkopolski: Tekli i Zbigniewie Zmorskim, pochodzącym z Osieka nad Prosną. Tekla Zmorska (z domu Parczewska 1821-1898) była żoną Romana Zmorskiego (1822-1867), znanego pisarza i podróżnika, który przebywał w okolicach Ostrowa w latach 40. XIX wieku. Zbigniewa Zmorska (1852-1895) była ich córką. Zadaniem wystawy jest prezentacja ich biografii oraz całkowicie dziś nieznanego dorobku jako najwcześniejszego przykładu literackiej działalności osoby wywodzącej się z regionu ostrowskiego.

Zwiedzający wystawę mogli zapoznać się z historią dworu w Osieku i z dramatyczną historią utraty majątku, o której pisała Tekla Zmorska w liście do Józefa Ignacego Kraszewskiego. Kolejne plansze prezentują Romana Zmorskiego, a następne wspólne podróże Romana i Tekli Zmorskich do Brukseli, na Łużyce i do Drezna. W trakcie tych podróży, co pokazują kolejne ilustracje, poznali wielu znaczących i zasłużonych pisarzy, historyków, działaczy niepodległościowych, w tym przede wszystkim Juliusza Słowackiego i Joachima Lelewela. Kilka plansz zostało poświęconych spotkaniu małżonków w Dreźnie po długiej rozłące oraz śmierci Romana Zmorskiego. Następne plansze prezentują wieloletnie starania Tekli Zmorskiej o publikację spuścizny po mężu oraz długotrwałą korespondencję z Teofilem Lenartowiczem oraz Józefem Ignacym Kraszewskim. Kolejne plansze dotyczą twórczości literackiej Zbigniewy Zmorskiej, komedii „Kapryśna”, pośmiertnie wydanych powieści „Nitka jedwabiu” i „Rozbitek” oraz kilkunastu opowiadań publikowanych w prasie krajowej. Końcowe plansze przybliżają ostatnie lata życia matki i córki, pogłębiające się trudności materialne, ciągłe zmiany adresu zamieszkania oraz – to plansza ostatnia – dramatyczne okoliczności śmierci, przedstawione w prasowych nekrologach.

Ważną częścią wystawy były także wypożyczone z Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Biblioteki Narodowej w Warszawie oraz Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu – książki Zbigniewy Zmorskiej, przykładowe archiwalne egzemplarze czasopism, w których znajdują się opowiadania Zbigniewy Zmorskiej oraz rękopisy listów Tekli Zmorskiej do Pauliny Wilkońskiej z lat 1969-1873. W klimat epoki wprowadzała aranżacja pomieszczenia wystawy jako kobiecego saloniku, poprzez umieszczenie biurka, przyborów do pisania oraz kwiatów.

Koncepcję merytoryczną wystawy, zawartość poszczególnych plansz, materiał ilustracyjny przygotował prof. UAM dr hab. Jan Galant.

Projekt graficzny plansz oraz aranżacji pomieszczenia wystawowego został przygotowany i zrealizowany przez Joannę Karpowicz z Muzeum w Lewkowie.

Otwarciu wystawy towarzyszył koncert pieśni XIX-wiecznych, w tym skomponowanych do wierszy Romana Zmorskiego, który przygotowali i wykonali Anna Mikołajczyk-Niewiedział (sopran) i Piotr Niewiedział (fortepian). Koncert poprowadziła i komentarzem opatrzyła prof. AM dr hab. Monika Kędziora.