Wykład prof. Marka Kornata w Muzeum w Lewkowie

“Wielkopolskie ziemiaństwo w dyplomacji Polski Odrodzonej” – to tytuł wykładu, który w środę 5 lutego 2025r. prof. Marek Kornat, historyk, sowietolog i specjalista historii dyplomacji, wygłosił w Muzeum w Lewkowie Zespół Pałacowo-Parkowy dla uczniów ostrowskich szkół ponadpodstawowych.

Pretekstem do spotkania była biografia polityczna jednego z przedstawicieli wielkopolskiego ziemiaństwa, ostatniego Ambasadora RP w Berlinie, Józefa Lipskiego. W 2024r. w 130. rocznicę urodzin ambasadora i w 80 rocznicę objęcia funkcji w Berlinie ukazała się książka pt. “Tymczasowy przyjaciel Józef Lipski ambasador polski w III Rzeszy (1933–1939)” .

Autorem biografii politycznej jest prof. Marek Kornat, książkę wydało Wydawnictwo Instytut Pileckiego.

Wydarzenie miało miejsce w Dawnej Wozowni. Głównym adresatami wystąpienia były szkoły ponadpodstawowe w tym uczniowie I i III Liceum Ogólnokształcącego w Ostrowie Wielkopolskim.

Wykład o „Wielkopolskim ziemiaństwie…” skupił się na pochodzących z naszego regionu Kajetanie Dzierżykraju-Morawskim, Alfredzie Chłapowskim, Józefie Lipskim, Tadeuszu Gustawie Jackowskim i Gustawie Potworowskim. Profesor Kornat omówił sylwetkę każdego z urzędników, najszerzej omówiona została postać pochodzącego z Lewkowa, ostatniego współwłaściela majątku, ambasadora II RP w Berlinie przed wojną – Józefa Lipskiego.

Pochodzenie Lipskiego sprawiło, że znał „niemiecki” sposób myślenia. Przełożyło się na trafny wybór jego osoby jako posła i ambasadora. Zaznaczono, że jako urzędnik spełniał wolę ministra spraw zewnętrznych Józefa Becka i był przedłużeniem polityki Warszawy poza granicami kraju.

– Józef Lipski był od początku był świadom co raz większych trudności w tych stosunkach. Otóż ta polityka co do założeń była polityką równowagi, a wyrażała się w definicji bardzo prostej: nie wiążemy się z Niemcami przeciwko Rosji i nie wiążemy się z Rosją przeciwko Niemcom. Nie możliwy jest żaden układ z Niemcami, żeby pójść do walki z Rosją i niemożliwy jest żaden układ z Rosją żeby pójść do walki przeciwko Niemcom. Z tą myślą polska odrzucała różne inne propozycje […] Taki był kierunek polskiej polityki zagranicznej. Kiedy Niemcy proponowali układ antysowiecki przeciwko Moskwie, strona polska go odrzuciła. Natomiast polityki równowagi nie udało się przeprowadzić […] choćby dlatego, stosunki polsko-niemieckie były bliższe, niż stosunki polsko-sowieckie […] – mówił prof. Marek Kornat.

Józef Lipski (1894–1958) należy do najważniejszych postaci polskiej dyplomacji doby międzywojennej. Wywodził się z elity wielkopolskiego ziemiaństwa. Pierwsze doświadczenia zdobywał w Komitecie Narodowym Polskim Romana Dmowskiego.

Do pracy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych został przyjęty w 1919 roku i stał się ekspertem od zagadnień niemieckich. Z wyboru marszałka Piłsudskiego i ministra spraw zagranicznych Józefa Becka objął Józef Lipski stanowisko polskiego posła w Berlinie jesienią 1933 r. – niedługo po przewrocie jakim było przejęcie władzy przez Hitlera, co zapoczątkowało intensywną budowę dyktatury totalitarnej. Po podniesieniu poselstw w obydwu stolicach do rangi ambasad otrzymał tę nominację.

Negocjował polsko-niemiecką deklarację o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934 r. Jako ambasador w Berlinie służył sprawie ugody – między obydwoma skłóconymi państwami – której twórcami byli Józef Piłsudski i Adolf Hitler. Wierzył w słuszność i szanse polityki równowagi.

Po klęsce, którą Polsce przyniósł wrzesień 1939 roku, pozostał czynny do końca – w polityce na uchodźstwie.