Zapomniane pisarki Tekla i Zbigniewa Zmorskie – nowa wystawa w Lewkowie

Od 27 września 2024r. w Pałacu Lipskich będzie można zwiedzić wystawę czasową organizowaną przez Ostrowskie Towarzystwo Naukowe i prof. Jana Galanta pt. „Tekla i Zbigniewa Zmorskie – zapomniane pisarki regionu ostrowskiego”.

Wystawa poświęcona jest prezentacji biografii i dorobku Tekli Zmorskiej z Parczewskich (1821-1898) i jej córki Zbigniewy (1852-1895). Pisarki pochodziły z Osieka nad Prosną, mieszkały w okolicach Ostrowa, bywały w pałacu w Lewkowie.

Tekla Zmorska była aktywną uczestniczką życia literackiego w II połowie XIX wieku, utrzymywała kontakty z pisarzami, artystami i ludźmi kultury: Teofilem Lenartowiczem, Józefem Ignacym Kraszewskim, Kazimierzem Władysławem Wóycickim, Karolem Liebeltem, z Agatonem Gillerem. Znano ją w redakcjach czasopism kulturalnych w Poznaniu, Lwowie, Warszawie.

Po Tekli Zmorskiej pozostał skromny zbiór artykułów o charakterze wspomnieniowym. O tym, że pisała wiersze, wiemy jedynie z listu Lenartowicza. Tekla Zmorska napisała nowelę Wycieczka na górę św. Bernarda (Ze wspomnień turysty), w 1884 wydała tłumaczenie powieści Drwalówna Edmunda Chojeckiego, polskiego pisarza publikującego w języku francuskim.

Na dorobek Zbigniewy Zmorskiej składają się komedia Kapryśna (1881), powieści Nitka jedwabiu (Poznań 1905, Kraków 1907), Rozbitek (1906) oraz kilkanaście rozsianych po czasopismach opowiadań i nowel: m. in. Mykita, Ptak niebieski, Z opowiadań rezydenta, Nie utonął, Śmiejąca dola, Sąsiedzi, Ta czy tamta. Zbigniewa Zmorska przygotowała sceniczne adaptacje powieści J. I. Kraszewskiego i J. Korzeniowskiego. Dorobek literacki Zbigniewy Zmorskiej nie ma w sobie nic przygodnego, charakterystycznego dla pisarstwa okazjonalnego, przeciwnie, wyłania się z niego obraz kobiety upatrującej w pisarstwie sposobu na życie, zdeterminowanej i nadaremnie czekającej na uznanie.

Dramatyczne koleje życia oraz literacka aktywność i twórczość Tekli i Zbigniewy Zmorskich zasługują na osobną opowieść, składającą się z kilku wątków. Będzie to historia wielkiej miłości, zdolnej przetrwać mimo sprzeciwu rodziny, wieloletniej rozłąki, śmierci. Będzie to również opowieść o determinacji i gotowości do poświęceń dla zachowania pamięci o zmarłym mężu i poecie, Romanie Zmorskim. Będzie to także historia kobiety, zmuszonej przez okoliczności do samodzielnego i samotnego mierzenia się z wyzwaniami codziennego życia. Będzie to również historia bezdomności i postępującego ubóstwa, samotności, jakimi naznaczone były ostatnie lata życia Tekli Zmorskiej. Nade wszystko będzie to opowieść o determinacji, wierności dokonanym w życiu trudnym wyborom, odwadze stawiania czoła życiowym wyzwaniom. Będzie to wreszcie historia pierwszych pisarek wywodzących się z regionu ostrowskiego.

Otwarciu wystawy towarzyszyć będzie koncert pt. “W ROMANTYCZNYM SALONIE”

Program:

Maria Szymanowska, Świtezianka

Stanisław Moniuszko, Czy powróci, Dalibógże, Prząśniczka, Polna różyczka

Piotr Maszyński słowa Roman Zmorski, Pieśń wiosenna

Fryderyk Chopin, Piosnka Litewska, Gdzie lubi, Śliczny chłopiec, Moja pieszczotka

F.Chopin/ F. Liszt, Życzenie

Fryderyk Chopin, Walc e moll op.posm.

Wykonawcy:

Anna Mikołajczyk-Niewiedział

Piotr Niewiedzi